ବଳରାମ ଦେବ

ଯେତେବେଳେ ହେଲା କୌରବ ପାଣ୍ଡବେ

ମହାଭୟଙ୍କର ରଣ;

ସେ ରଣ ତୀର୍ଥରେ ଝାସି ସ୍ୱର୍ଗେ ଗଲେ

ଭାରତର ବୀରଗଣ ।

ବ୍ରହ୍ମଶାପାନଳେ ଭାରତ ଗୌରବ-

ଯଦୁବଂଶ ଗଲେ ନାଶ;

କେଶବ ବିରହେ ପାଣ୍ଡୁସୁତମାନେ

ଛାଡ଼ିଲେ ସଂସାର ଆଶ ।

କେତେକାଳପରେ ପାପିଷ୍ଠ ଦାନବେ

ଅବୀରା ଦେଖି ଧରଣୀ

ଉଦ୍‌ଘାଟନ କଲେ ଅବାଧ୍ୟେ ତାଙ୍କର

ମନୋମତ କୁସରଣି ।

ନାନା ପରକାର ଅତ୍ୟାଚାର କଲେ

ଆର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ୱିଜଗଣ ପ୍ରତି;

ଭୟେ ବିପ୍ରବୃନ୍ଦ ଅର୍ବୁଦ ଶିଖରୀ

ଶିଖରେ କଲେ ବସତି ।

ସେଠାରେ ନ ହେଲା ଅଦମ୍ୟ ଦାନବ

ଅତ୍ୟାଚାର ନିବାରିତ,

ପୃଷ୍ଠ କରି ତାହା ବ୍ରାହ୍ମଣମଣ୍ଡଳ

ଯଜ୍ଞେ ନିବେଶିଲେ ଚିତ୍ତ ।

ଯଜ୍ଞକୁଣ୍ଡ ମଧ୍ୟୁଁ ବୀରବର ଜନ୍ମି

କରିବେ ଦାନବ ନାଶ;

ଦାନବୋତ୍ପୀଡ଼ିତ ଦ୍ୱିଜ ମାନବର

ଏହିମାତ୍ର ଅଭିଳାଷ ।

ବୀତିହୋତ୍ର କୁଣ୍ଡ ଚଉପାଶେ ବସି

ସମସ୍ତେ ମଣ୍ଡଳାକାରେ,

ଆଶୁତୋଷ ତୋଷ କଲେ ଅବିଶ୍ରାନ୍ତ

ମନ୍ତ୍ରପୂତ ଘୃତଧାରେ ।

ଯଜ୍ଞ ଅବସାନେ ଅନଳକୁଣ୍ଡରେ

କ୍ରମେ ବୀର ତିନିଜଣ,

ଜନମିଲେ କିନ୍ତୁ ନ ପାରିଲେ କରି

ଦାନବଙ୍କୁ ଧରଷଣ ।

ତା’ ଦେଖି ବଶିଷ୍ଠ ବଦ୍ଧ ପଦ୍ମାସନେ

ସମାସୀନ ହୋଇ ଆପେ,

ମନ୍ତ୍ରପାଠ କରି ଅମରଗଣଙ୍କୁ

ଆହୂତି ଦେଲେ ଅମାପେ ।

ଦେଖୁଁ ଦେଖୁଁ ସେହି ଯଜ୍ଞ-ଅନଳରୁ

ତୁର୍ଭୁଜ ବୀର ଜଣେ;

ବାହାରିଲେ, ଚାରି କର ଶୋଭେ ଚକ୍ର

ଗଦା ଖଡ୍‌ଗ ଶରାସନେ ।

ସ୍ଥୂଳୋନ୍ନତ ତନୁ ପ୍ରଶସ୍ତ ଲଲାଟ

ବର୍ମାବୃତ କଳେବର;

ପୃଷ୍ଠଭାଗେ ଯେଉଁ ତୂଣୀର ଲମ୍ବିଛି

ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଅଛି ଶର ।

ହେଲେ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଚୌହାନ ନାମରେ

ଅଭିହିତ ବୀରୋତ୍ତମ,

ନାଶିଲେ ଦୁର୍ଜ୍ଜୟ ଦୈତ୍ୟକୁଳ କରେ

ରବି କରେ ଯଥା ତମ ।

ଅକ୍ଷୟ କୀରତି- ମୀନ ଅରଜିଲେ

ତାଙ୍କ ବଂଶଧରଗଣ;

ଅକ୍ଷୁଷ୍ଣ ଭାବରେ କଲେ ବହୁକାଳ

ଭାରତରେ ରାଜପଣ ।

ଆର୍ଯ୍ୟ ଗଉରବ ଗୋଧୂଳି ତପନ

ପୃଥୁ ହେଲେ ଦିଲ୍ଲୀଶ୍ୱର,

ଇତିହାସେ ଅଛି ଅକ୍ଷୟ ଅକ୍ଷରେ

କୀର୍ତ୍ତିରାଜି ଏହାଙ୍କର ।

ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଭାଗ୍ୟ ଚକ୍ର କାଳ-

କ୍ରମେ ହେଲେ ଆବର୍ତ୍ତନ,

ଭାରତ-ଜନନୀ ଭାଗ୍ୟେ ଲେଖାଥିଲା

ତା’ ପତି ହେଲେ ଯବନ ।

ପରାଧୀନଠାରୁ ମୃତ୍ୟୁ ଶ୍ରେୟଃ ଜାଣି

ଚୌହାନ ପୁଙ୍ଗମ ଗଣେ,

ସ୍ୱାଧୀନତା ରତ୍ନ ରକ୍ଷଣ ଲାଳସେ

ପ୍ରାଣ ଦେଲେ ରଣାଙ୍ଗନେ ।

ରମାଇ ନାମରେ ଶିଶୁ ଜଣେ ତାଙ୍କ

ଛାଡ଼ି ନିଜ ରାଜ୍ୟ ଆଶ,

ପାଟଣାକୁ ଆସି ବ୍ରାହ୍ମଣ –ମନ୍ଦିରେ

ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦରେ କଲେ ବାସ ।

ଏ କାଳେ ପାଟଣା ରାଜା-ସିଂହାସନେ

ଥିଲେ ନାହିଁ ନରପତି;

ଆଠଜଣ ପ୍ରଜା ଦିନେ ଦିନେ ବସି

ରାଜକାର୍ଯ୍ୟ ବିଚାରନ୍ତି ।

ଲେମ୍ବୁଟିଏ ମାତ୍ର ଅଧିଷ୍ଠିତ ଥାଏ

ରାଜ ସିଂହାସନ ପରେ;

ଯାହା ପାଳି ପଡ଼େ ରାଜପଣ କରେ

ଲେମ୍ବୁଟିଏ ଧରି କରେ ।

ସେହି ଅଷ୍ଟଜଣ ମଲ୍ଲିକ ନାମରେ

ହେଉଥିଲେ ଅଭିହିତ,

‘ଆଠମଲ୍ଲିକରେ ଲେମ୍ବୁ ରାଜା’ ବୋଲି

ଅଦ୍ୟାପି ହୁଏ କଥିତ ।

ସିଂହାସନେ ବସି ଲେମ୍ବୁ ଧରିଥିଲେ

କିବା ବଡ଼ କିବା ସାନ;

ଯାହାକୁଯେମନ୍ତ ଆଜ୍ଞା ଦିଅନ୍ତି ତା’

କଦାପି ନ ହୁଏ ଆନ

ଏହିରୁପେ ହେଉ ଥାଏ ପାଟଣାର

ରାଜକାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ

ସମୟ କ୍ରମରେ ବୃଦ୍ଧ ବିପ୍ରଙ୍କର

ପାଳି ହେଲା ଉପସ୍ଥିତ ।

ପୀଡ଼ିତ ଥିବାରୁ ଶିଶୁ ରମାଇଙ୍କୁ

ପଠାଇଦେଲେ ସ୍ଥବିର,

ସିଂହାସନେ ବସି ବିଚିତ୍ର ରାଜତ୍ୱ

କଲେ ସେ ରମାଇ ବୀର ।

ପ୍ରଥମେ ଅପର ସପ୍ତ ମଲ୍ଲିକରେ

ମସ୍ତକ ଖଡ୍‌ଗେ ଛେଦି,

ସେ ସପ୍ତ ମସ୍ତକୋ ପରେ ବନାଇଲେ

ରାଜସିଂହାସନ ବେଦି ।

ଅଦଭୁତ କର୍ମ ଦରଶନେ ସେହି

ସପ୍ତ ବର୍ଷ ବାଳକର,

ରାଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ସହ ଭାଗ୍ୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ଆସି

ଯୋଡ଼ିଲେ କର ପତର ।

ସେହି ଦିନୁ ବୀର ସିଂହାସନେ ବସି

ଏକା କଲେ ରାଜପଣ;

ଭକ୍ତିସହକାରେ ବିଷ୍ଣୁ ପ୍ରାୟେ ତାଙ୍କୁ

ପୂଜିଲେ ପରଜାଗଣ ।

ନରସିଂହ ଦେବ ବଳରାମ ଦେବ

ନାମେ ବେନି ସହୋଦର,

ସେ ଚୌହାନ କୁଳ- ପ୍ରଦୀପ ରମାଇ

ଦେବଙ୍କର ବଂଶଧର ।

ଅଙ୍ଗ ତରଙ୍ଗିଣୀ ଦକ୍ଷିଣ ଭୂଖଣ୍ଡେ

ନରସିଂହ ଅଧୀଶ୍ୱର;

ଉତ୍ତର ଅବନୀ ପଡ଼ିଲା ଭାଗ୍ୟରେ

ବଳରାମ ଦେବଙ୍କର ।

ଏହିଟି ଅଟନ୍ତି ସେହି ବଳରାମ

ବସି ଭାବୁଛନ୍ତି ମନେ;

କି ଉପାୟ ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିବେ

ନିବିଡ଼ ନିର୍ଜ୍ଜନ ବନେ ।

ଯାଇଥିଲେ ପରା ଆଖେଟକୁ ଆଜି

ମହାନଦୀ ହୋଇ ପାର;

ଶ୍ୱାନକୁ ଶଶକ ଆକ୍ରମଣ କଲା

ଦେଖି ହେଲେ ଚମତ୍କାର ।

ତେତିକି ବେଳରୁ ଭାବି ଭାବି ବୀର

ପାଉ ନାହାନ୍ତି ତା’ କୂଳ,

ଭାଗ୍ୟଦେ ବୀ ତାଙ୍କୁ ଅନୁକୂଳ କିମ୍ବା

ହୋଇଛନ୍ତି ପ୍ରତିକୂଳ ।

ନିଶି ଆସି ହେଲା ଚତୁର୍ଥ ପ୍ରହର

ବିରଳ ହୋଇଲା ଧ୍ୱାନ୍ତ;

ସଧୀରେ ବହିଲା ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳ ନୀର

ଆଲିଙ୍ଗ ଶୀତଳ ବାତ ।

ବସି ବସି ବୀର ବିଶାଳ ନୟନ

ନିମୀଳିତ ହେଲା ଭୋଳେ;

ଏକାଳେ ସ୍ୱପନ- ରାଜ୍ୟେ ବିଚରିଲେ

ମୃଗୟା –ବିନୋଦୀ ବୀର;

ମୃଗ ଅନ୍ୱେଷଣେ ଭ୍ରମୁ ଭ୍ରମୁ ଗଲେ

ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା ନଦୀତୀର ।

ମୃଗ ଲାଳସାରେ ଇତସ୍ତତଃ ଚାହୁଁ

ପଡ଼ିଗଲା ବୀର ଲକ୍ଷ୍ୟେ;

ପଥର ଉପରେ ଜଳୁଅଛି ଏକ

ପଦୀପ ତଟିନୀବକ୍ଷେ ।

ପ୍ରଦୀପ ନିକଟେ ପରିଦୃଶ୍ୟ ହେଲା

ସୀମାନ୍ତିନୀ ରି ଜଣେ,

ହରିତ ଅମ୍ବର ପିନ୍ଧି ବସିଥିଲା

ଉତ୍ତରାସ୍ୟେ ପଦ୍ମାସନେ ।

ମସ୍ତକରେ କିସ ଝଟକଇତା’ର

ପାହାନ୍ତିଆ ତାରା ପରି ।

ଦେଖି ବଳାରାମ ପୁଲକିତ ଗାତ୍ର

ଅନିମେଷ ହେଲା ନେତ୍ର,

ବିସ୍ମୟ-ତରଙ୍ଗେ ପରିପ୍ଳୁତ ହେଲା

ପ୍ରଶସ୍ତ ହୃଦୟ-କ୍ଷେତ୍ର୍ ।

ଏ କି ଚମତ୍କାର! ବୋଲି କେତେ ଅବା

ଚିନ୍ତାକଲେ ମନେ ମନେ;

କେଉଁ ଦେବତା ଏ କାହିଁକି ବସିଛି

ନଦୀଗର୍ଭେ ନିକାଞ୍ଚନେ?

ଅଳଙ୍କାରହୀନ କରି ଆସିଛି କି

ସ୍ୱର୍ଗଳକ୍ଷ୍ମୀ ସୁରଧାମ ?

କିବା ଜଳଦେବୀ ବିଜେ କରିଛନ୍ତି

‘ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳ ’ ଏହା ନାମ ?

ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା-ସ୍ୱଚ୍ଛ ପବିତ୍ର ସଲିଳେ

ଅବଗାହାନେ କି ଉଷା

ଆସିଅଛି ଅବା ଅଳଙ୍କୃତା ହୋଇ

କାବ୍ୟତାରା ଶିରୋଭୂଷା ?

ଅବା କୃଷ୍ଣପ୍ରିୟା ଶକ୍ରାଜିତ –ସୁତା

ଶିରେ ସ୍ୟମନ୍ତକମଣି;

ମୋ’ ନେତ୍ର ପବିତ୍ର କଲେ ଦେଖା ଦେଇ

ସୁନ୍ଦରୀବୃନ୍ଦ ଅଗ୍ରଣୀ ।

ଯେ ହେଉ ସେ ହେଉ ସମୀପକୁ ଯାଇ

ତୋଷିବ ନୟନଦ୍ୱୟ;

ଦେବୀ ହେଲେ ପାଦେ ପୂଜିବି ଆନନ୍ଦେ

ହେଳେ ନେବି ପରିଚୟ ।

ନିର୍ଭୟ ଭାବରେ ବୀରୋଚିତ ହୃଦେ

ଏତେ ଭାବି ବୀରବର;

ତଟିନୀ ଗର୍ଭକୁ ଉତୁରି ସୁନ୍ଦରୀ-

ନିଗେ ହେଲେ ଅଗ୍ରସର ।

ପାର ହୋଇଯାଇ ଅବିଳମ୍ବେ ଶୁଭ୍ର

ଶିଶିର-ସିକ୍ତ-ପୁଳିନ;

ଦେଖିଲେ ଗଭୀର ନୀଳ ଜଳରାଶି

ହୋଇଅଛି ସମ୍ମୁଖୀନ ।

ଅତି ଭୟାନକ ଅହୋରାତ୍ର ଯାହା

ନକ୍ରକୁଳ ସଞ୍ଚରଣେ,

ଝାମ୍ପ ଦେଇ ବୀର ଅକୁତୋ-ଭୟରେ

ପାର ହେଲେ ସନ୍ତରଣେ ।

ଜଳ-ଜର୍ଜ୍ଜରିତ କଳେବର ଯାଇ

ସୁନ୍ଦରୀ ମଗରେ ଠିଆ

ହୋଇ ପାଚାରିଲେ, ‘‘କହ ତୁ କିଏ ସେ,

ନାରୀର କି ଏଡ଼େ ହିଆ ?

ନୋହୁ ତୁ ମାନବୀ ଦାନବୀ କିନ୍ନରୀ

ନିଶ୍ଚେ ହୋଇଥିବୁ ଦେବୀ,

ତୋତେ ଦେଖି ଆଜ ଚରିତାର୍ଥ ହେଲି

ତୋ ପୂଜାକୁ ମୁଁ କି ଦେବି ?

ସ୍ୱର୍ଗ-ବିଳାସିନି! ନନ୍ଦନ-ବିହାର

ଛାଡ଼ି କହ କେଉଁ ମନେ ?

ନୀଗର୍ଭେ ଆସି ପାଷାଣେ ବସିଛୁ

ନିର୍ଜନ ବେତସ ବନେ ?

ବଳରାମ ବାକ୍ୟେ ପ୍ରସନ୍ନା ସୁନ୍ଦରୀ

କହିଲେ ଅଳପ ହସି,

ଅକଳଙ୍କ ଚନ୍ଦ୍ର- ମଣ୍ଡଳରୁ କି ସେ

ପୀୟୂଷ ପଡ଼ିଲା ଖସି !

‘‘ଆଦ୍ୟୋପ୍ରାନ୍ତ ସବୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଛି

ଶୁଣ ସବୁ ବଳାରାମ,

ଜଗତର ଅତି- ଜନନୀ ମୁହଟିଁ

ସର୍ମଲାଈ ମୋର ନାମ ।

କୈତବ ରୂପରେ ବହୁକାଳ ଗଙ୍ଗା

ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା ନାମବହି;

ପୂର୍ବ ପୟୋଧିରେ ମିଶୁଛନ୍ତି ଏହି

ମହେନ୍ଦ୍ର କାନ୍ତରେ ବହି ।

‘‘ସ୍ୱଚ୍ଛ ସୁମଧୁର ସଲିଳ ଏହାର

ପାପା-ତାପ କରେ ନାଶ,

ଏହାର ପବିତ୍ର ମିଶୁଛନ୍ତି ଏହି

କାଳରୁ କରିଛି ବାସ ।

ଏହାର ପବିତ୍ର ନିର୍ମଳ ସଲିଳେ

ବନବାସ କାଳେ ସ୍ନାନ

କରିବା ମାନସେ ଜାୟାନୁଜ ସଙ୍ଗେ

ଆସିଥିଲେ ରଘୁରାଗ ।

ନର ଅବତାର ନାରାୟଣଙ୍କର

ଚରଣେ କରି ଅର୍ଚ୍ଚନା,

ପାଦଚିହ୍ନ ଏଥି ଦେଇଯିବା ପାଇଁ

ବିନୟେ କଲେ ପ୍ରାର୍ଥନା ।

ପରସନ୍ନ ହୋଇ ପଦଚିହ୍ନ ଦେଇ

ଭାବଗ୍ରାହୀ ରଘୁବୀର,

ଏଠାରୁ ଶବରୀ ନାରାୟଣ ଦେଇ

ଗଲେ ଗୋଦାବରୀ ତୀର ।

ଅଭୟା ଶ୍ରୀରାମ- ଚଣ୍ଡୀ ରଖିଗଲେ

ପଥେ ଇବ ନଦୀକୂଳେ,

ଅଭୟାଦାୟିନୀ ହୁଅନ୍ତି ସେ ଘୋର

ବିପଦେ କ୍ଷତ୍ରିୟକୁଳେ ।

ସେଦିନ ପ୍ରତ୍ୟହ ନିଶା ଅବସାନେ

ଅବଗାହି ଏହି ପାଦ;

ବିବିଧ କାନନ କୁସୁମରେ ପୂତ (ପୂଜା)

ଗ୍ରହଣ କରେଁ ପ୍ରସାଦ ।

ଆଜି ହୋଇଥିଲା ଶ୍ରୀରାମ-ନବମୀ

ରାଘବ ଜନ୍ମ –ବାସର,

ଶ୍ରୀପଦ ଅର୍ଚ୍ଚନା ସଙ୍ଗ ସମୟରେ

ଆସିଅଛୁ ବୀରବର ।

ଏତେ କହି ‘ଦେଖ’ ବୋଲି ପଦଚିହ୍ନ

ଦେଖାଇ ଦେଲେ ସତ୍ୱରେ,

ଦେଖି ବଳାରାମ ସାଷ୍ଟାଙ୍ଗ ପ୍ରଣାମ

କଲେ ଅତି ଭକ୍ତିଭରେ ।

ଉଠି ସେହିରୂପେ ପ୍ରଣିପାତ କରି

ଦେବୀଙ୍କଚରଣତଳେ;

ଆଣ୍ଠୁ ମାଡ଼ି ବସି କୃତାଞ୍ଜଳିପୁଟେ

ସବିନୟେ ସ୍ତୁତି କଲେ ।

‘‘ଜୟ ଚରାର ଜଗତ-ଜନନୀ

ଜୟ ରାଜରାଜେଶ୍ୱରୀ;

ଆରତୀ ଆରତ ଘୋର ତରଙ୍ଗିଣୀ

ତରଣେ ତୋ’ ପଦ ତରୀ ।

ଅମଳ କମଳ ଚରଣଯୁଗଳେ

ଶରଣ ଗଲି ଆକୁଳେ,

ଶରଣରକ୍ଷଣୀ ଲଗାଅ ବହନ

ସଙ୍କଟ –ସାଗରକୂଳେ ।

ବିପନ୍ନ ବିପଦ- ଦାବାଗ୍ନି-ନାଶିନୀ

ତୋହୋ କୃପା କାଦମ୍ବିନୀ,

କୃପାକର ମୋତେ ଅଘ-ମରଦିନୀ

ଅଭୟ ବର-ଦାୟିନି !

ଭାଗ୍ୟବଳେ ଆଜ ଦର୍ଶନ କରି ତୋ’

ଅଭୟ-ଚରଣଦ୍ୱୟ ,

ଭାନୁକରେ ତମ- ସଂହତି ପ୍ରାୟେ ମୋ’

ପାପରାଶି ହେଲା କ୍ଷୟ ।

ନିଶ୍ଚୟ ଜାଣିଲି ଆଜି ହେଲା ମୋର

ପୂର୍ବ-ପୁଣ୍ୟ ଫଳଦୋୟ,

ଏତେ କାଳେ ଯାହା ପାଇଲି ଜନନୀ

ତୋହେ ଶୀଚରଣାଶ୍ରୟ ।

ଉଦ୍ୟାନରେ ମୋର କଳପ ପାଦପ

ଥୋଇ ଦେଇଅଛି ବିଧି,

ତୋହେ କୃପା ହେଲେ ଶରଣବତ୍ସଳେ

ଲୋଡ଼ା ଆଉ କେଉଁ ସିଦ୍ଧି ।

ପାହିଲା ମୋହୋର ଦୁଃଖ-ବିଭାବରୀ

ଆସିଲା ସୁଖ-ପ୍ରଭାତ,

ତୋ’ କୃପା-ମିହିର ଉଦୟ ହେଉ ମୋ’

ଭାଗ୍ୟାକାଶେ ଜଗନ୍ମାତ !

ଚୌହାନ ବଂଶଜ ନୃପନନ୍ଦନ ମୁଁ

ଏଣୁ ଯୋଡ଼ି କରପତ୍ର

ଛାମୁରେ ଜଣାଏ ଶ୍ରୀଛାମୁରୁ ମୋତେ

ଆଜ୍ଞା ହେଉ ରାଜଛତ୍ର ।

ପ୍ରତିଦିନ ତୋର ଶ୍ରୀପଦ-ପଙ୍କଜ

କରୁଥିବ ଦରଶନ,

ଯହିଁ ଥିଲେ ତୋର ପରସାଦ ବିନା

କରିବି ନାହିଁ ଭୋଜନ ।

‘‘ଏହି ନିୟମରେ ଚଳିବେ ଆବର

ଯେତେ ମୋର ବଂଶଧର,

ଚିରସ୍ଥାୟିନୀ ତୋ’ କୃପା ହେଉ ମୋର

ବଂଶେ ଦିଅ ଏହି ବର ।

ପରସନ୍ନେ ଦେବୀ ସହାସ୍ୟେ ଭାଷିଲେ,

‘‘ଜାଣିଅଛି ତୋର ମନ,

ରାଜକୁମାର ତୁ ରାଜତ୍ୱ ନିନ୍ତେ

କରିଅଛୁ ଆଗମନ ।

ମୋ ପ୍ରିୟ କାନନେ ମୃଗୟା କଲୁ ତୁ

ମୋହୋ ଆରାଧନା ବିନା,

ପୋଷିତ ଶଶକ ତୋହୋ କୁକୁରକୁ

ତେଣୁ ଆକ୍ରମିଲା ସିନା ।

ଦେଖି ତୋ’ ସାହସ ପରସନ୍ନ ହେଲି

ମୋତେ ସେବି ରାଜ୍ୟ କର,

ସତ୍ୟ ନ୍ୟାୟ ଧର୍ମ ସର୍ବତ୍ର ଜୟର

ହୃଦେ ଲେଖ ଷଡ଼କ୍ଷର ।

ଏହା ବଳେ ରାମ ତ୍ରିପୁରବିଜୟୀ

ରାବଣକୁ କଲେ ଧ୍ୱଂସ;

ଭାରତ ଭୀଷଣ ସମରେ ପାଣ୍ଡବେ

ନାଶ କଲେ କୁରୁବଂଶ ।

ରାଜା ବୋଲି ଅହଂ- କାରନ କରିବୁ

ନହରିବୁ ପରଦାର,

ନିରୀହ ସାଧବ ପରଙ୍କାଜ ପ୍ରତି

ନକରିବୁ ଅତ୍ୟାଚାର ।

ଏ ଘୋର କାନନ ପରିଣତ ହେଉ

ମନୋହର ରାଜ୍ୟରୂପେ,

ମହାରାଜା ହୋଇ ପୂଜିତ ହୁଅ ତୁ

ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ଚାରି ଭୂପେ

ଶ୍ରୀରାମ ପ୍ରସାଦ ଧର ବତ୍ସ, ତୋତେ

ବିଧି ହେଉ ଅନୁକୂଳ –’’

ବୋଲି ବଳରାମ- ହସ୍ତେ ଦେଲେ ଦେବୀ

ସୁବାସ ଧବଳ ଫୁଲ ।

ଏ କାଳେ ଚାଉଁର- ପୁରେ ଚୁଡ଼ାକୁଟା

ଢେଙ୍କିଗରଜିଲା ଘନେ,

ସୁଷୁପ୍ତି ଭଞ୍ଜନ ହୋଇଗଲା ତାହା

ପଡ଼ିବାରୁ ବୀର କର୍ଣ୍ଣେ ।

ଉଠି କରି ବୀର ଚୌଦିଗେ ଚାହିଁଲେ

ନେତ୍ର ଉନ୍ମୀଳନ କରି;

ପଲ୍ଲବ ଆସନେ ଆସୀନ ଆପଣେ

ନାହିଁ ସେ ଶୁଭ ସୁନ୍ଦରୀ ।

ଶଯ୍ୟା ତେଜି ବୀର ତରତରେ କରି

ପ୍ରାତଃକୃତ୍ୟ ସମାପନ ,

ସ୍ୱପ୍ନନ ଦର୍ଶିତ ସ୍ଥାନେ ପ୍ରବେଶିଲେ

କରି ନାବ ଆରୋହଣ ।

ଚୌଦିଗେ ଗଭୀର ଶ୍ୟାମ ଳ ସଲିଳ

ହୋଇଅଛି ପ୍ରବାହିତ,

ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତର- ଖଣ୍ଡ ହୋଇଅଛି

ମାନବ ପଦଲାଞ୍ଛିତ ।

ପ୍ରବାହ କମ୍ପିତ ବେତସ-ବଲ୍ଲରୀ

-ସମାକୀର୍ଣ୍ଣ ଚଉପାଶେ,

ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା କିବା ବାମର ଢାଳଇ

ପଦାଙ୍କରେ ପ୍ରେମାଚ୍ଛ୍ୱାସେ ।

ଚାହିଁ ବଳରାମ ବନ୍ଦିଲେ ସପତ

ବାର କରି ପ୍ରଦକ୍ଷିଣ,

ସେହି ଦିନୁ ଯାଇ ନାନା ଉପଚାରେ

ପୂଜା କଲେ ପତିଦିନ ।

ଲୋହିତ ବସନା ଉଷା ଉଜ୍ଜ୍ୱଳବରନା

।

ଗୋଟିଏ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ରତ୍ନ କୁନ୍ତଳ ଶୋଭନା

।।

ଶୁଭେ ପଦ ପକାଇଲା ଅବନୀ ଉପରେ

।

ଜଗତରୁ ପଳାଇଲା ତମ ତରେତରେ

।।

ପ୍ରକୃତି ଯେ ଅନର୍ଗଳ ତିମିର ଗରଳେ

।

ଘାରି ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା ଅବନୀମଣ୍ଡଳେ

।।

ବିହଙ୍ଗମ ସ୍ୱନ ମନ୍ତ୍ରେ ଉଷା କି ଝାଡ଼ିଲା

।

ବଦନେ ସଲିଳ ସିଞ୍ଚି ସ୍ନେହେ ଉଠାଇଲା

।।

ଚିତ୍ରଭାନୁ ପୂଜିବାକୁ ବେନି ସହଚରୀ

।

ତୋଳିଲେ ବିବିଧ ଫୁଲ ବିପିନେ ବିଚରି

।।

କାଲି ଭୃଙ୍ଗ ବିନୋଦିନୀ ନଳିନୀ ବଦନ

।

ଚାହିଁ ରାଗେ ଯାଇଥିଲେ ଦେବ ବିକର୍ତ୍ତନ

।।

ସେହି ରାଗ ଦୃଷ୍ଟି ଆଜ ନଳିନୀ ଉପରେ

।

ବାତେ ଯା’ ନଳିନୀ ଥରେ ଭୟେ ସିନା ଥରେ

।।

ଲମ୍ପଟ ଷଟ୍‌ପଦ ଯାହା ସରୋଜିନୀ ଅଙ୍କେ

।

ବଳାତ୍କାରେ ପଶିଥଇଲା ପଡ଼ିଲା ଆତଙ୍କେ

।।

ବାନ୍ଧି ରଖିଥିଲା ତାକୁ ଚତୁରୀ ପଦ୍ମିନୀ

।

କାନ୍ତ ଆଗେ ହୁଡ଼ି ହେଲା ବିରହ ମାନିନୀ

।।

ତା’ ଦେଖି ତରଣି ରାଗଭାବ ତେଜି ଖରେ

।

ଶିଶିର ଲୋତକ ତା’ର ପୋଛିଲେ ସ୍ୱକରେ

।।

ସ୍ୱକରେ ତରଙ୍ଗ ବିମ୍ବେ ରତନ ନୂପୁର

।

ଗଢ଼ି ତା’ପୟରେ ମଣ୍ଡି ମାନ କଲେ ଦୂର

।।

ଦେବୀ ବରେ ଉତ୍ସାହିତ ବୀର ବଳରାମ

।

ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା ଉତ୍ତର କୂଳରେ କଲେ ଧାମ

।।

ଆଦ୍ୟେ ସମଲାଇ ମୂର୍ତ୍ତି କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ

।

ପୂଜା କଲେ ମାନି ସ୍ୱପ୍ନ ପ୍ରତିଜ୍ଞା ବିଧାନ

।।

ନଗର ବସତି କଲେ କଟାଇ କାନନ

।

ଦୂର ଦୂର ଦେଶୁ କରି ପ୍ରଜା ଆନୟନ

।।

ଆପଣା ହସ୍ତରୁଦେଇ ପରଜାଙ୍କୁ ଧନ

।

ପୁତ୍ର ସମେ ସ୍ନେହ କରି ତୋଷୁଥାନ୍ତି ମନ

।।

ବଳରାମ ଦେବଙ୍କର ଭୁଜ ପରାକ୍ରମେ

।

ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗେ ରାଜ୍ୟସୀମା ବୃଦ୍ଧି ହେଲା କ୍ରମେ

।।